klik na svetlost/1.01.2023.

Arheološka otkrića u 2022. godini (FOTO)

Mohamed Samah/Ministry of Tourism and Antiquities

Autor fotografije:

Kaleidoskop media / Sve o arheologiji / Cover foto: Mohamed Samah/Ministry of Tourism and Antiquities

Iz godine u godinu nas arheolozi sve više iznenađuju svojim otkrićima. Nekada nisu samo iskopavanja ta koja donose fenomenalne rezultate, već ono što sledi nakon toga.

Koja su arheološka otkrića koja su obeležila 2022. godinu u Srbiji i u svetu?

Arheolozi u Vojvodini otkrili zanimljive sahrane ispod dve humke: tela muškaraca su bila prekrivena crvenom bojom pre 5.000 godina

Srpski arheolozi u saradnji sa arheolozima iz Poljske otkrili su zanimljive sahrane muškarca ispod dve humke u Vojvodini. Njihova tela su bila prekrivena crvenom bojom pre 5.000 godina. Arheološka iskopavanja dve velike humke sprovedena su 2016-2018. godine u saradnji sa Vojvođanskim muzejom, ali su rezultati istraživanja tek nedavno objavljeni.

Arheolozi su prilikom iskopavanja dve velike humke u Vojvodini, otkrili sahrane dvojice muškaraca prekrivenih crvenim okerom.

Skeletni ostaci muškaraca najverovatnije su pripadali ljudima Jamnaja kulture (3300-2600. g.p.n.e.) iz stepa južne Rusije ili Ukrajine. Obe sahrane su datovane oko 2800-2600. g.p.n.e.

Medisova humka (foto. P. Vlodaračak)

Naučnici otkrili potencijalno mesto porekla Crne smrti ili kuge analizom DNK iz zuba

Analiza drevne DNK iz zuba omogućila je naučnicima da otkriju potencijalno mesto porekla kuge koju izaziva bakterija Yersinia pestis. Crna smrt je ubila nekoliko desetina miliona stanovnika Evrope, Azije i severne Afike pre 600 godina.

DNK analize na zubima skeleta su pokazala da je Yersinia pestis pronađena na severu Kirgistana 1338. godine, par godina pre nego se pojavila u Evropi.

Prvi rezultati tima bili su veoma ohrabrujući, pošto je DNK iz bakterije kuge, identifikovana kod pokojnika na čijoj nadgrobnoj ploči je pisalo vreme smrti – 1338. godina.

„Mogli bismo konačno da pokažemo da je epidemija pomenuta na nadgrobnim spomenicima zaista izazvana kugom“, kaže Fil Slavin, jedan od starijih autora studije i istoričar na Univerzitetu Sterling, Velika Britanija.

Homo naledi je koristio vatru pre 236.000 godina

Homo naledi je možda palio vatru u podzemnim pećinama pre najmanje 236.000 godina. Ostaci ognjišta i tragovi vatre na zidovima, plafonima i u prolazima nagoveštavaju upotrebu vatre.

Misteriozne ljudska vrsta je takođe mogla koristiti vatru unutar pećinskog sistema “Zvezda u usponu” (eng. Rising Star). S obzirom da je reč o dubokom, uskom i dugačkom pećinskom sistemu, upotreba vatre ne treba da čudi. Pored toga što su vatru, vrlo verovatno koristili za osvetljenje i grejanje, moguće da je korišćena i za spremanje hrane.

Homo naledi (© Wits University)

Otkriveno poreklo čuvene Venere iz Vilendorfa stare 30.000 godina

Poreklo izrade 30.000 godina stare Venere iz Vilendorfa ostala je tajna od njenog otkrića više od sto godina. Figurina Venere pronađena je na levoj obali Dunava u Vilendorfu II (Austrija) 7. avgusta 1908. godine. Figurina, malih dimenzija 11 cm, jedan je od najvažnijih primera rane umetnosti u Evropi. Izrađena je od krečnjačke stene-olit, koja se ne nalazi u blizini Vilendorfa. Uz pomoć moderne tehnologije istraživači su uspeli da odrede mesto njenog porekla.

Venera iz Vilendorfa

Najpoznatija figurina Venere iz Vilendorfa izložena je u Prirodnjačkom muzeju u Beču. Predstavlja simbolizovanu odraslu i bezličnu ženu sa preuveličanim genitalijama, naglašenim potkolenicama, isturenim stomakom, teškim grudima i sofisticiranim pokrivačem za glavu ili frizurom. Figurina je napravljena od olitnog krečnjaka i ofarbana je crvenom bojom, verovatno okerom, koji je skoro u potpunosti uklonjen čišćenjem u vreme pronalaska.

Figurina nije posebna samo po svom dizajnu, već i po materijalu. Dok su druge figure Venere obično napravljene od slonovače ili kosti, ponekad i od različitog kamenja, za donjoaustrijsku Veneru je korišćen olit, koji je jedinstven za takve kultne predmete.

Olitni krečnjaci su potpuno odsutni u Vilendorfu i okolini.

Foto: Wikipedia

Sjajno otkriće srpskih arheologa na planini Rudnik: оtkrili su nadgrobnu ploču iz 14-15. veka sa imenom plemića

Srpski arheolozi su na arheološkom lokalitetu Metaljka na planini Rudnik otkrili srednjovekovnu nadgrobnu ploču od mermera na kojoj je urezan grb. Ploča je otkrivena u crkvi iz 14-15. veka. Unutar grba se nalazi ćirilični natpis “Жарко”. Verovatno je to bio plemić koji je podigao crkvu.

Arheološki lokalitet Metaljka u Zagrađu nalazi se na planini Rudnik u centralnoj Srbiji. Arheloška istraživanja na ovom lokalitetu započeta su početkom avgusta. Levo i desno od šlema nalazi se ćirilični natpis „Жарко“.

Izuzetna obrada heraldičke kompozicije ukazuje na osobu koja je imala visok položaj među srpskom vlastelom. ovo nalazište i brojne druge srednjovekovne lokalitete na planini Rudnik.

Foto: Jelena Marjanović/Sve o arheologiji

Arheolozi su otkrili masivnu mermernu glavu Herkula na olupini broda Antikitera

Arheolozi su najavili otkriće masivne mermerne glave na čuvenoj olupini broda Antikitera u Grčkoj. Veruje se da mermerna glava pripada prethodno otkrivenoj Herkulovoj statui iz 1900. godine.

Podvodni arheolozi su otkrili, verovatno, Herkulovu mermernu glavu, ljudske zube i mnoštvo drugih artefakata povezanih sa olupinom broda na Antikiteri.

Olupina Antikitera je brod koji je potonuo u 1. veku p.n.e., a pronađen je slučajno 1900. godine u blizini ostrva Antikitera. Brodolom je poznat po mehanizmu ili kako neki smatraju “prvim analognim računarom na svetu”. Na brodu su pronađeni artefakti koji se datuju od 4. do 1. veka p.n.e.

Prethodna iskopavanja su donela otkriće brojnih statua, novčića i drugih artefakta. Amfore sa olupine ukazuju na datum od 80–70. godine pre nove ere, helenistička keramika na datum od 75–50. godine pre nove ere, a rimska keramika je bila slična poznatim tipovima iz sredine 1. veka pre nove ere.

Foto: Ministarstvo kulture

Fascinantno kristalno oružje otkriveno u 5.000 godina starim grobnicama

Arheolozi su na nekoliko praistorijskih iberijskih lokaliteta pronašli kristalno oružje. Uglavnom su to mikrosečiva, glave strela i fenomenalni kristalni bodeži. Moguće da su ovi artefakti bili markeri statusa u megalitskim grobnicama pre 5.000 godina.

Nedavna istraživanja sugerišu da je španski gradić Valenčina bila glavni čvor u cirkulaciji egzotičnih materijala tokom bakarnog doba Iberije. U njih spadaju slonovača, ćilibar, cinober ili kremen. Posebno se ističe oružje od kristala koje predstavlja statusni marker, piše u radu.

Većina praistorijskih kultura širom sveta proizvodila je kameno oruđe i oružje od kriptokristalnih materijala kao što su kremen, radiolarit, kalcedon, opsidijan, bazalt i kvarcit putem procesa poznatog kao litička redukcija. Litička redukcija je proces pretvaranja kamenja ili stena iz njihovog prirodnog stanja u oruđe ili oružje u kamenom dobu, najčešće.

Ovo se uglavnom radilo udaranjem kamenog odbitka iz jezgra materijala pomoću “čekića”. U nekim strategijama, hvatač kremena redukuje jezgro na grubu jednoličnu ili bifacijalnu predformu. Ona se dalje smanjuje korišćenjem tehnike ljuštenja, prenosi HeritageDaily.

Foto: Miguel Angel Blanco de la Rubia

Putevi budućnosti otkrivaju prošlost-najveća zaštitna arheološka iskopavanja u Srbiji na trasi budućeg autoputa Loznica – Ruma

Iskopavanja na lokalitetu Adžine Njive Brajkovo 2 u ataru sela Klenak se obavljaju u sklopu zaštitnih arheoloških radova na trasi budućeg autoputa Loznica – Ruma. Arheološka iskopavanja su do sada pružila fascinantne i u pojedinim slučajevima jedinstvene nalaze. Sa istraženih neverovatnih 56.000 kvadratnih metara, ovaj projekat predstavlja jedna od najvećih iskopavanja u istoriji srpske arheologije.

U saradnji Koridora Srbije, AZVIRT Srbija, Arheološkog Instituta u Beogradu, Zavoda za zaštitu spomenika kulture Sremska Mitrovica i Muzeja i opštine Ruma, iskopavanja su do sada pružila fascinantne i u pojedinim slučajevima jedinstvene nalaze. Sa istraženih neverovatnih 56.000 kvadratnih metara, ovaj projekat predstavlja jedna od najvećih iskopavanja u istoriji srpske arheologije, istaknuto je u saopštenju za javnost.

Na samom lokalitetu su potvrđeni nalazi iz bezmalo svih epoha ljudskog života na našem prostoru. Istražene su celine iz mlađeg kamenog doba, bakarnog i gvozdenog doba, keltske i rimske civilizacije, slovenskih plemena, srednjevekovnih država, sve do današnjih dana.

Među najzanimljivije nalaze spadaju modeli košnica koji pripadaju starčevačkoj kulturi, koja je cvetala između 6300. i 5350. godine pre naše ere. Ovo ukazuje na to da je Srem bio jedna od kolevki pčelarstva još pre 8000 godina. Pronađeni su ostaci brojnih kuća iz perioda vinčanske kulture, sa ostacima peći i ostacima pokretnih rešetki za pečenje. Oko kuća je detektovan ogroman odbrambeni rov koji je čuvao naselje. U kućama su pronađeni sjajni primerci umetničkih dela u vidu figurina bojenih mineralnim pigmentima, i lampama u obliku ljudskog tela.

Ono što ovaj lokalitet čini izuzetno značajnim su upravo i fizički ostaci ljudi – 5 neolitskih sahrana vinčanske kulture koji su otkriveni na lokalitetu. Adžine Njive postaju treći lokalitet sa najvećom misterijom srpske arheologije – VINČANSKIM NEKROPOLAMA.

Arheološki lokalitet Adžine Njive Brajkovo 2. Autor fotogrfije Srećko Živanović. Fotografija je vlasništvo Arheološkog instituta

Nakon više od 100 godina otkriveni Fajumski portreti

Egipatski arheolozi koji su istraživali u Fajumu otkrili su veliku građevinu koja je služila za sahranjivanje. Takođe su otkrili i čuvene Fajumske portrete iz ptolomejskog i rimskog doba. Ovo je prvo otkriće Fajumskih portreta nakon više od jednog veka.

Egipatska arheološka misija na lokalitetu Garza u Fajumu otkrila je u veliku pogrebnu zgradu/strukturu koja potiče iz ptolemejskog i rimskog doba kao i čuvene Fajumske portrete.

Ovo je 10. sezona iskopavanja koja je započeta 2016. godine, piše u saopštenju Egipatskog ministarstva turizma i antikiviteta.

Iskopavanja su takođe otkrila mnoštvo nalaza. Uključujući bogato ukrašene drvene kovčege u staroegipatskom i starogrčkom stilu, keramiku, ukrašenu drvenu kutiju i brojne portrete, u svetu poznate kao Fajumski portreti.

Ovo je prvo otkriće portreta od iskopavanja britanskog arheologa Flindersa Pitrija 1907. godine.

Foto: Mohamed Samah/Ministry of Tourism and Antiquities

Zbog velikih suša u Španiji izronio rimski vojni logor

Veruje se da su ruševine rimskog vojnog logora po imenu Aquis Querquennis izronile zbog velikih suša u Španiji. Rimski logor je bio u funckiji za vreme cara Vespazijana.

Prema naučnicima, antička vojna građevina izgrađena je u Galiciji, na severozapadu Španije, pre 2.000 godina. Tvrđava je izgrađena duž reke Lime.

Delovi stubova, lukova i temelja su sve što je ostalo od Aquis Querquennis. Utvrđenja i vojne kasarne za rimske legije koje su, verovatno, bile stacionirane tamo kako bi nadgledale izgradnju puteva, piše UPI.

Rimski logor je bio aktivan od 75. godine, u vreme Vespazijana (69-79), dok nije napušten nekoliko decenija kasnije.

Smatra se da je u bazi bilo do 600 vojnika.

Arheološka iskopavanja počela su 1920-ih godina, ali su zaustavljena nakon izbijanja Španskog građanskog rata. Potom su se ponovo nastavila 1970-ih.

Terme na lokalitetu su 2018. godine restauirane i konzervirane. Što je dovelo do značajnog povećanja broja posetilaca, izneto je u studiji.

Međutim, kompleks je trenutno u zoni rizika od poplava. Iz tog razloga često postaje nedostupan turistima i posetiocima, kako nivo vode raste. Ovaj problem se dešava sa određenom učestalošću, posebno tokom zime. Kao što smo mogli primetiti, leti je vidiljiv i dostupan posetiocima.