Piše: Gordana Tadić
Na 12 kilometara od Novog Sada, a devet od Petrovaradina na starom putu za Beograd, od kojeg su udaljeni 80 kilometara, ušuškani između lepog, plavog Dunava i obronaka Fruške gore, opevani pesmama Branka Radičevića žive svoj bogati život Sremski Karlovci, grad vekova, duhovnosti, vina i riznica kulturne baštine.
Osim toga što su kroz vekove bili duhovni centar, Karlovci su bili i stecište kulturnih elita, pesnika i učenih ljudi. Tako je ostalo sve do danas. Ekipa našeg magazina se u jesen 2022. godine zaputila u Sremske Karlovce sa ciljem da mladi ljudi ovog bajkovitog gradića predstave svu lepotu i punoću vekova koji žive i u sadašnjem trenutku.
Sremski Karlovci su čarobni, a njegovu najveću vrednost čine ljudi, posebno mladi, koji su nam sa velikom ljubavlju i posebnom strašću predstavili njegovo raznoliko kulturno nasleđe.
Naš projekat “Identitet u amanet - Mladi u fokusu” upravo za cilj ima mapiranje nekih od najvažnijih tačaka raznolikog kulturnog nasleđa gradova od strane mladih. Učenice Karlovačke gimnazije su nam u dva prethodna nastavka ispričale njihove impresije, a plasirali smo i dva filma - jedan u kojem nas karlovački đaci vode kroz kulturno nasleđe i drugi, koji je njihovo autorsko delo.
U dva prethodna nastavka smo narativno, slikom i tonom prošli kroz gradić opevan pesmama Branka Radičevića, sada vas rečju vodimo kroz vekove i najvažnije tačke kulturne baštine.
Sremski Karlovci su vinogradarski gradić koji je tokom istorije potpadao pod vlast raznih naroda, što je ovo mesto činilo još bogatijim. Svi narodi koji su se doseljavali, ostavili su neki trag svoje kulture i sačinili današnje veliko kulturno bogatstvo.
Prošlost Sremskih Karlovaca može se u kontinuitetu pratiti od 14. veka. Kao grad (oppidum), ili kaštel (castrum) Karom, navodi se po prvi put u pisanim dokumentima 1308. godine.
Ono što ovaj grad čini posebnim je barokni stil gradnje. Neki ga nazivaju i barokni grad-muzej. Kažu da u Sremskim Karlovcima svaka zgrada, kuća i ulica priča neku slavnu priču jer je ovaj grad bio duhovni i kulturni centar Srbije. On je posle Prve velike seobe Srba 1690. godine postao sedište Pećke Patrijaršije. Veliki Patrijaršijski dvor još uvek dominira centralnim gradskim trgom, a pošto je patrijaršija kasnije prebačena u Beograd, ovde je danas središte Sremske mitropolije. U okviru Patrijaršijskog dvora nalazi se i Riznica u kojoj su izloženi portreti, ikone, umetnički materijali, predmeti primenjene umetnosti kao i biblioteka vrednih i retkih rukopisa.
Patrijaršijski dvor / Foto: TO Sremski Karlovci
Pored Patrijaršijskog dvora nalazi se Saborna crkva Svetog Nikole. Ova crkva izgrađena je između 1758. i 1762. godine prema projektu koji je izrađen u Beču. Današnji izgled ova crkva dobija između 1907. i 1910. godine kada je izvršena generalna obnova. U ovoj crkvi nalazi se deo moštiju Sv. Arsenija Sremca kao i čudotvorna ikona Presvete Bogorodice iz 1748. godine.
Saborna crkva Svetog Nikole / Foto: Miljan Vitomirović
Odmah pored nje nalazi se Rimokatolička crkva Presvetog Trojstva. Izgrađena je 1768. godine na mestu nekadašnje benediktinske bazilike. Posebna vrednost ove crkve su barokna vrata u duborezu, a iza njih se čuvaju najstarije orgulje u Vojvodini. U sklopu ove crkve nalazi se i Župni ured podignut počekom XIX veka.
Desno - Rimokatolička crkva Presvetog Trojstva / Foto: Gordana Tadić
Ono po čemu su Sremski Karlovci čuveni jeste česma „Četiri lava“ koja ie izgrađena 1799. godine u čast završetka prvog karlovačkog vodovoda. Za ovu česmu je vezana legenda koja kaže da će se onaj ko se napije vode sa ove česme u budućnosti vratiti u Sremske Karlovce.
Česma „Četiri lava“ / Foto: Miljan Vitomirović
Zbog blizine Austrije kao i zbog posebnog značaja ovog grada za Bečki dvor, pod čijom upravom je i bio za vreme Habzburgovaca, Karlovci su bili veoma napredan gradić za to vreme. U njima je osnovana prva srpska gimnazija, danas čuvena Karlovačka gimnazija, koja se nalazi u samom centru grada. Gimnaziju je osnovao mitropolit Stefan Stratimirović 1791. godine uz dopuštenje cara Leopolda II i uz pomoć bogatih Karlovčana koji su svoj novac uložili u gradnju gimnazije. U njoj su učili mnogi poznati Srbi, među kojima je i najpoznatiji srpski pesnik Branko Radičević, čija bista stoji ispred škole.
Karlovačka gimnazija / Foto: Miljan Vitomirović
Gimnaziju posećuje veliki broj turista, u drvenim policama njene stare biblioteke čuvaju se primerci prvih srpskih knjiga. I danas je posebna zbog toga što su njeni đaci u mogućnosti da uče jezike poput arapskog, staroslovenskog i novogrčkog.
Spomenik Branku Radičeviću u dvorištu Karlovačke gimnazije / Foto: Gordana Tadić
Bogoslovija „Sveti Arsenije Sremac“ u Sremskim Karlovcima predstavlja jednu od najstarijih i najvažnijih obrazovnih ustanova kod Srba.
Ova škola jedna je od sedam bogoslovija Srpske pravoslavne crkve smeštene u četiri države. U ovoj školi đaci se obrazuju i vaspitavaju u duhu sveštenog predanja za služenje Crkvi, kao i za nastavak školovanja na teološkim fakultetima i duhovnim akademijama.
Bogoslovija je bila izvor čuvenog karlovačkog pojanja, koje je decenijama u crkvenoj muzici Kornelija Stankovića koji je karlovačko pojanje prvi pretočio u note i tako ga sačuvao za nove generacije.
Bogoslovija „Sveti Arsenije Sremac“ u Sremskim Karlovcima je naslednik nekadašnje karlovačke bogoslovije, kao najvažnije ustanove za obrazovanje sveštenika pravoslavne vere u Ugarskoj tokom poslednjih 150 godina njenog postojanja.
Prvu srpsku pravoslavnu bogosloviju osnovao je mitropolit karlovački Stefan Stratimirović 1794. godine, što je 3 godine posle osnivanja takođe čuvene Karlovačke gimnazije. Ova bogoslovija postojaće do 1872. godine kada će se ugasiti. Karlovačka bogoslovija ponovo je otvorena 1875. godine.
Bogoslovija „Sveti Arsenije Sremac“/ Foto: Miljan Vitomirović
Jedna od značajnijih znamenitosti kada je u pitanju ovaj grad jeste Kapela mira. Ova kapela je podignuta 1816. godine na mestu gde je potpisan čuveni Karlovački mir.
Karlovci tokom cele godine mogu da se pohvale velikim brojem posetilaca, a najviše tokom veselih tradicionalnih manifestacija koje proističu iz narodnih običaja. Od kada je u ovom kraju rimski car Prob zasadio vinovu lozu iz Južne Italije, vinogradarstvo je postalo osnovna grana privrede i zanimanje Karlovčana. Njihovo vino se pilo na evropskim dvorovima, a danas se slavi na septembarskim Grožđebalima uz tradicionalni kuglof, bermet, ružicu, zabavni program i veliki broj posetilaca.
Složena i bogata istorija i tradicija grada predstavlja se na još nekoliko starih manifestacija koje se održavaju tokom godine: „Karlovačke božićne svečanosti“, „Festival kuglofa“, festival poezije „Brankovo kolo“ kao i razne likovne kolonije.
PROČITAJTE I:
OJ KARLOVCI, MESTO MOJE DRAGO!
Svi sadržaji na portalu magazina Kaleidoskop media su besplatni, a sajt se finansira isključivo donacijama čitalaca i prijatelja.
Podržite rad našeg magazina OVDE
Ovaj projekat je sufinansiran iz Budžeta Republike Srbije - Ministarstva kulture i informisanja. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
Komentari